การย่อยอาหารของสัตว์ ทำงานอย่างไร พร้อมตัวอย่าง

Sutthilak Keawon
6 พ.ย.
ยาว 1 นาที

รู้หรือไม่? สัตว์แต่ละชนิดย่อยอาหารไม่เหมือนกัน บางตัวมีกระเพาะเดียว บางตัวมีหลายห้อง บางชนิดไม่เคี้ยวเลย บทความนี้ The Animals Society จะอธิบายให้เข้าใจเรื่องการย่อยอาหารของสัตว์ง่ายในไม่กี่นาทีครับ

Key Takeaways

การย่อยอาหารคือกระบวนการที่สัตว์เปลี่ยนอาหารให้กลายเป็นพลังงานและสารอาหาร
สัตว์แต่ละชนิดมีระบบย่อยอาหารต่างกัน ขึ้นอยู่กับสิ่งที่กิน
แบ่งประเภทระบบย่อยออกเป็น 3 กลุ่มหลัก:
- สัตว์กระเพาะเดียว (เช่น สุนัข แมว มนุษย์)
- สัตว์กระเพาะหลายห้อง (เช่น วัว แกะ)
- สัตว์ไม่เคี้ยวเอื้องแต่ย่อยที่ลำไส้ (เช่น ม้า กระต่าย)
สัตว์เลี้ยงที่บ้าน เช่น สุนัข แมว กระต่าย มีระบบย่อยเฉพาะ ต้องเลือกอาหารให้เหมาะ
ความเข้าใจระบบย่อยช่วยให้เราดูแลสัตว์ได้ดีขึ้น และป้องกันปัญหาทางสุขภาพ

การย่อยอาหารของสัตว์ คืออะไร

การย่อยอาหารของสัตว์ คือ “กระบวนการที่ร่างกายสัตว์เปลี่ยนอาหารให้กลายเป็นพลังงานและสารอาหาร” เพื่อให้ร่างกายเติบโต แข็งแรง และมีแรงใช้ชีวิตในแต่ละวัน พูดง่าย ๆ ก็คือ… อาหารที่สัตว์กินเข้าไป ต้องถูกย่อยให้เล็กลง ก่อนจะดูดซึมไปเลี้ยงร่างกายครับ

บทความที่เกี่ยวข้อง : ทำไมแมวถึงอาเจียนอาหารบ่อย และวิธีดูแลเบื้องต้น

ทำไมสัตว์แต่ละชนิดถึงย่อยอาหารไม่เหมือนกัน

เพราะสัตว์กินอาหารไม่เหมือนกัน บางตัวกินเนื้อ บางตัวกินพืช บางตัวกินทั้งสองอย่าง ร่างกายจึงออกแบบให้ “ระบบย่อยอาหาร” แตกต่างกันไปตามประเภทอาหารที่กินเป็นหลัก

ตัวอย่างเช่น วัวกินหญ้า → ย่อยยาก → ต้องมีกระเพาะหลายห้องส่วนแมวเป็นสัตว์กินเนื้อ → ย่อยง่ายกว่า → กระเพาะเดียวก็พอ

ประเภทของระบบย่อยอาหารในสัตว์ (แบ่งแบบเข้าใจง่าย)

เราสามารถแบ่งสัตว์ออกเป็น 3 กลุ่มหลัก ๆ ตามระบบการย่อยอาหาร

1.สัตว์กระเพาะเดียว (Monogastric)

ตัวอย่าง: หมู ม้า สุนัข แมว มนุษย์

มีกระเพาะเพียง 1 ห้อง
ย่อยอาหารด้วยกรดและน้ำย่อยในกระเพาะก่อนส่งต่อไปยังลำไส้
เหมาะกับสัตว์ที่กินอาหารย่อยง่าย เช่น เนื้อ หรือเม็ดอาหาร

2. สัตว์กระเพาะหลายห้อง (Ruminant)

ตัวอย่าง: วัว ควาย แกะ กวาง

มีกระเพาะ 4 ห้อง! (คือ Rumen, Reticulum, Omasum, Abomasum)
ใช้จุลินทรีย์ช่วยหมักหญ้า ย่อยไฟเบอร์
ต้อง “เคี้ยวเอื้อง” → คือเคี้ยวซ้ำอีกรอบ เพื่อช่วยย่อยให้ละเอียดขึ้น

3. สัตว์กินพืชที่ไม่เคี้ยวเอื้อง (Hindgut fermenters)

ตัวอย่าง: ม้า กระต่าย หนู

มีกระเพาะเดียว แต่มีลำไส้ใหญ่หรือไส้ตรงพิเศษที่ใช้หมักอาหาร
ย่อยพืชได้ดี แต่ไม่เทียบเท่ากับพวกวัว
กระต่ายบางครั้งจะ “กินอึตัวเองรอบแรก” เพื่อย่อยซ้ำ! (จริงนะครับ)

แล้วสัตว์เลี้ยงของเราย่อยอาหารยังไง

ลองมาดูสัตว์เลี้ยงยอดนิยมกันครับ ว่าเขาย่อยอาหารยังไง

สัตว์	ระบบย่อยอาหาร	จุดน่าสนใจ
สุนัข	กระเพาะเดียว	ย่อยได้ดี แต่ควรเลี่ยงของมัน-ของหวาน
แมว	กระเพาะเดียว	เป็นสัตว์กินเนื้อ ต้องการโปรตีนสูง
กระต่าย	ไม่เคี้ยวเอื้อง	ต้องกินหญ้า และ “กินอึรอบแรก” เพื่อย่อยซ้ำ
วัว	กระเพาะ 4 ห้อง	ต้องเคี้ยวเอื้อง อาหารหลักคือหญ้า
ม้า	ย่อยที่ลำไส้ใหญ่	ญ้าคือหัวใจหลัก ห้ามให้อาหารที่หมักง่ายเกินไป

ย่อยเสร็จแล้วร่างกายเอาไปใช้อย่างไร

ลำไส้เล็ก → ดูดซึมสารอาหาร เช่น โปรตีน ไขมัน วิตามิน
ลำไส้ใหญ่ → ดูดน้ำ และกากอาหารที่เหลือ
สุดท้าย สิ่งที่ร่างกายใช้ไม่ได้ ก็กลายเป็นของเสียออกมาครับ

Q&A สั้น ๆ เรื่องการย่อยอาหารของสัตว์

Q: กระต่ายกินอึตัวเองจริงไหม?

A: จริงครับ เพราะกระต่ายต้องกินอึรอบแรก (Cecotrope) เพื่อดูดซึมสารอาหารให้ครบ

Q: วัวเคี้ยวเอื้องทำไม?

A: เพื่อบดอาหารพืชที่ย่อยยากให้ละเอียด และช่วยให้ย่อยได้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น

Q: สัตว์กินพืชย่อยอาหารยากกว่าสัตว์กินเนื้อใช่ไหม?

A: ใช่ครับ เพราะพืชมีไฟเบอร์สูง ร่างกายต้องใช้เวลาและจุลินทรีย์ช่วยหมัก

สรุป

การย่อยอาหารของสัตว์แต่ละชนิดแตกต่างกันตามประเภทอาหารที่กิน สัตว์บางตัวต้องเคี้ยวเอื้อง บางตัวมีกระเพาะเดียว บางตัวต้องอาศัยจุลินทรีย์ช่วยย่อย รู้ไว้จะช่วยให้เราเข้าใจวิถีชีวิตสัตว์มากขึ้น และดูแลพวกเขาได้ดีขึ้นด้วยครับ

The Animals Society ขอส่งท้ายด้วยการร่วมเป็นส่วนหนึ่งของชุมชนแฟชั่นของคนรักสัตว์ ด้วยการบริจาคให้น้อง ๆ ได้ที่เว็บไซต์ที่ทางเรารวบรวมมา คลิกที่นี่ โดยเป็นการบริจาคแบบทางตรง โดยไม่ผ่านตัวกลางใด ๆ เพื่อช่วยเหลือเพื่อนสัตว์โลกของเราได้มีที่พึ่งพิงมากขึ้น